Çocuğunuz yemek konusunda seçici mi? Endişelenmeyin, yalnız değilsiniz. Pek çok ebeveyn, bu durumla karşılaşır. Peki, çocuklar neden yemek konusunda bu kadar seçici olabilir ve bunu nasıl yönetebilirsiniz? İşte uzmanların konu hakkındaki görüşleri ve yemek seçen çocuklara yeni yiyecekleri sevdirmek için kullanabileceğiniz bazı ipuçları.
Yemek Seçmek Nedir?
Yemek seçmenin kesin bir tanımı yoktur; ancak genellikle çocuğun yeni yiyecekleri denemeye isteksiz olması, birçok tanıdık yiyeceği reddetmesi ve belirli yiyeceklere karşı güçlü tercihler geliştirmesi olarak tanımlanır. Bu durum hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Uzmanlar, hafif vakaları genellikle “tipik çocuk seçiciliği” olarak değerlendirirken, daha ciddi durumları “yemek seçme bozukluğu” olarak ele alır. Ancak birçok ebeveyn, çocuklarının yemek yeme alışkanlıklarını bu ayrımı yapmadan “yemek seçme” olarak tanımlayabilir.
Yemek Seçme Ne Zaman Başlar?
Yemek Seçme Ne Zaman Başlar?
Genellikle 18 ila 24 ay arasında başlar. Araştırmalara göre, çoğu çocuk 4 ila 6 yaşları arasında bu dönemi geride bırakır. Ancak bazı çocuklarda yemek seçme davranışı 6 yaşına kadar devam edebilir.
Çocuklar Neden Yemek Seçer?
Çocukların yemek konusunda seçici olmasının birçok nedeni vardır. İşte en yaygın sebepler:
- Doğal içgüdüler: Özellikle yeşil yapraklı sebzeler ve acı tatlar, çocukların doğuştan gelen bir hayatta kalma içgüdüsü nedeniyle reddedilebilir. Bu, ilkel çağlardan beri zehirli bitkilerden korunmak için gelişmiş bir refleks olabilir.
- Büyüme hızının yavaşlaması: Bebekler doğumdan 2 yaşına kadar çok hızlı büyür. Ancak büyüme hızları yavaşladığında iştahları da azalabilir. Bu doğal değişim, ebeveynler tarafından yemek seçme olarak algılanabilir.
- Bağımsızlık isteği: Küçük çocuklar bağımsızlıklarını göstermek isterler ve yemek seçimleri de bunu yapabilecekleri en kolay alanlardan biridir.
- Çevresel etkiler: Çocuklar çevrelerindeki yetişkinlerden ve arkadaşlarından etkilenir. Etraflarında yemek seçen biri varsa, onlar da aynı davranışı gösterebilir.
- Tıbbi nedenler: Gıda alerjileri, duyusal hassasiyetler, çiğneme ve yutma güçlükleri gibi bazı sağlık sorunları da yemek seçmeye neden olabilir.
Yemek Seçen Çocuğunuza Yeni Yiyecekleri Denetmenin Yolları
Uzmanlar, çocuğunuza yeni yiyecekleri tanıtmanın en önemli adımının "baskıyı ortadan kaldırmak" olduğunu söylüyor. Yemek yemesi için zorlamak, ödüllendirmek veya baskı yapmak genellikle ters etki yaratır. Bunun yerine şu yöntemleri deneyebilirsiniz:
- Düzenli yemek saatleri oluşturun: Çocuğunuzun yemek zamanlarında gerçekten aç olmasını sağlayın. Aç bir çocuk, yeni yiyecekleri denemeye daha istekli olabilir.
- Beslenme sorumluluğunu paylaşın: Ellyn Satter tarafından geliştirilen -Beslenmede Sorumluluk Bölüşümü Modeli’ne-göre, ebeveynler "neyin, ne zaman ve nerede" yeneceğine karar verir; çocuklar ise "ne kadar" yiyeceklerine karar verir.
- Yemekleri eğlenceli hâle getirin:Çocuğunuzun yemekleri keşfetmesine ve dokunmasına izin verin. Onları alışverişe ve yemek yapım sürecine dahil etmek de faydalı olabilir.
- Yeni yiyecekleri küçük porsiyonlarla sunun: Yeni bir yiyeceği tanıtırken küçük miktarlarda vermek, çocuğun üzerindeki baskıyı azaltır.
- Aynı yiyeceği tekrar tekrar sunun: Bir çocuğun yeni bir yiyeceğe alışması zaman alabilir. Uzmanlar, bir yiyeceğin kabul görmesi için 10-15 kez sunulması gerekebileceğini belirtiyor. Vazgeçmeden tekrar sunmaya devam edin.
- Sevdikleri yiyeceklerle eşleştirin: Çocuğunuzun bildiği ve sevdiği yiyeceklerle yeni yiyecekleri bir araya getirin.
- Bağımsızlık duygusunu teşvik edin: Çocuklar kendi seçimlerini yaptıklarında daha istekli olabilirler. Örneğin, kendi sandviçlerini, pizzalarını veya salatalarını yapmalarına ya da çorbalara sevdiği malzemeleri eklemelerine izin verin.
Çocuklar Neden Yemek Seçer?
Çocukların yemek konusunda seçici olmasının birçok nedeni vardır. İşte en yaygın sebepler:
- Doğal içgüdüler: Özellikle yeşil yapraklı sebzeler ve acı tatlar, çocukların doğuştan gelen bir hayatta kalma içgüdüsü nedeniyle reddedilebilir. Bu, ilkel çağlardan beri zehirli bitkilerden korunmak için gelişmiş bir refleks olabilir.
- Büyüme hızının yavaşlaması: Bebekler doğumdan 2 yaşına kadar çok hızlı büyür. Ancak büyüme hızları yavaşladığında iştahları da azalabilir. Bu doğal değişim, ebeveynler tarafından yemek seçme olarak algılanabilir.
- Bağımsızlık isteği: Küçük çocuklar bağımsızlıklarını göstermek isterler ve yemek seçimleri de bunu yapabilecekleri en kolay alanlardan biridir.
- Çevresel etkiler: Çocuklar çevrelerindeki yetişkinlerden ve arkadaşlarından etkilenir. Etraflarında yemek seçen biri varsa, onlar da aynı davranışı gösterebilir.
- Tıbbi nedenler: Gıda alerjileri, duyusal hassasiyetler, çiğneme ve yutma güçlükleri gibi bazı sağlık sorunları da yemek seçmeye neden olabilir.
Yemek Seçen Çocuğunuza Yeni Yiyecekleri Denetmenin Yolları
Uzmanlar, çocuğunuza yeni yiyecekleri tanıtmanın en önemli adımının "baskıyı ortadan kaldırmak" olduğunu söylüyor. Yemek yemesi için zorlamak, ödüllendirmek veya baskı yapmak genellikle ters etki yaratır. Bunun yerine şu yöntemleri deneyebilirsiniz:
- Düzenli yemek saatleri oluşturun: Çocuğunuzun yemek zamanlarında gerçekten aç olmasını sağlayın. Aç bir çocuk, yeni yiyecekleri denemeye daha istekli olabilir.
- Beslenme sorumluluğunu paylaşın: Ellyn Satter tarafından geliştirilen -Beslenmede Sorumluluk Bölüşümü Modeli’ne-göre, ebeveynler "neyin, ne zaman ve nerede" yeneceğine karar verir; çocuklar ise "ne kadar" yiyeceklerine karar verir.
- Yemekleri eğlenceli hâle getirin:Çocuğunuzun yemekleri keşfetmesine ve dokunmasına izin verin. Onları alışverişe ve yemek yapım sürecine dahil etmek de faydalı olabilir.
- Yeni yiyecekleri küçük porsiyonlarla sunun: Yeni bir yiyeceği tanıtırken küçük miktarlarda vermek, çocuğun üzerindeki baskıyı azaltır.
- Aynı yiyeceği tekrar tekrar sunun: Bir çocuğun yeni bir yiyeceğe alışması zaman alabilir. Uzmanlar, bir yiyeceğin kabul görmesi için 10-15 kez sunulması gerekebileceğini belirtiyor. Vazgeçmeden tekrar sunmaya devam edin.
- Sevdikleri yiyeceklerle eşleştirin: Çocuğunuzun bildiği ve sevdiği yiyeceklerle yeni yiyecekleri bir araya getirin.
- Bağımsızlık duygusunu teşvik edin: Çocuklar kendi seçimlerini yaptıklarında daha istekli olabilirler. Örneğin, kendi sandviçlerini, pizzalarını veya salatalarını yapmalarına ya da çorbalara sevdiği malzemeleri eklemelerine izin verin.
Yemek Seçme Davranışını Önlemek Mümkün mü?
Bebeklik döneminden itibaren farklı yiyeceklerle tanıştırmak, ebeveynlerin çocuklarıyla aynı yemekleri yemesi -model olma- ve yemek saatlerini keyifli hâle getirmek, ileride yemek seçme riskini azaltabilir. Ancak unutmayın, bazı çocuklar ne kadar erken ve çeşitli yiyeceklerle tanıştırılsa da genetik ve kişilik özellikleri nedeniyle seçici olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?
Yemek seçme genellikle zamanla düzelir, ancak bazı durumlarda bir uzmana danışmak gerekebilir. Eğer çocuğunuz:
- Kilo almakta zorlanıyorsa,
- Yemek yerken sık sık öksürüyor, öğürüyor veya yutma güçlüğü çekiyorsa,
- Yeni yiyeceklere aşırı tepki gösteriyorsa (ağlama krizleri, yemekleri fırlatma, sürekli reddetme),
- Yemek çeşitliliği çok sınırlıysa ve zamanla daha da daralıyorsa,
bir uzmandan destek almanız faydalı olabilir.
Sonuç
Yemek seçme, birçok çocuğun yaşadığı normal bir dönemdir ve genellikle zamanla düzelir. Önemli olan, yemek zamanlarını baskıdan uzak ve keyifli bir hâle getirmek, çocuğunuza farklı yiyecekleri sabırla sunmaya devam etmektir. Ancak ciddi bir durum söz konusuysa, mutlaka bir sağlık profesyoneline danışmayı ihmal etmeyin.
Unutmayın, çocukların yemek alışkanlıkları zamanla gelişir. Sabırlı olun, baskı yapmadan yönlendirin ve en önemlisi, yemek zamanlarını hem sizin hem de çocuğunuz için keyifli bir hâle getirin!
Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?
Yemek seçme genellikle zamanla düzelir, ancak bazı durumlarda bir uzmana danışmak gerekebilir. Eğer çocuğunuz:
- Kilo almakta zorlanıyorsa,
- Yemek yerken sık sık öksürüyor, öğürüyor veya yutma güçlüğü çekiyorsa,
- Yeni yiyeceklere aşırı tepki gösteriyorsa (ağlama krizleri, yemekleri fırlatma, sürekli reddetme),
- Yemek çeşitliliği çok sınırlıysa ve zamanla daha da daralıyorsa,
bir uzmandan destek almanız faydalı olabilir.
Sonuç
Yemek seçme, birçok çocuğun yaşadığı normal bir dönemdir ve genellikle zamanla düzelir. Önemli olan, yemek zamanlarını baskıdan uzak ve keyifli bir hâle getirmek, çocuğunuza farklı yiyecekleri sabırla sunmaya devam etmektir. Ancak ciddi bir durum söz konusuysa, mutlaka bir sağlık profesyoneline danışmayı ihmal etmeyin.
Unutmayın, çocukların yemek alışkanlıkları zamanla gelişir. Sabırlı olun, baskı yapmadan yönlendirin ve en önemlisi, yemek zamanlarını hem sizin hem de çocuğunuz için keyifli bir hâle getirin!